Praktijkervaringen van twee dokters met patiënten, het lijden en de dood.
‘Verhalen over mensen die verlangen naar het einde van hun lijden, over wat lijden is, wat ondragelijk en/of uitzichtloos inhoudt.
Over de betekenis van ‘hoop’ in een voortschrijdend ongeneeslijk ziekteproces. Over machteloosheid en verlieskunde.
En over wat het voor de dokter betekent om iemand te zien lijden, of om het leven van patiënten acief te beëindigen.
En dat zij allen veilig aangekomen zijn!’

Sytske van der Meer,  arts ouderengeneeskunde psychiatrie, en Jan de Heer , huisarts, beiden SCEN-arts, vertellen over hun ervaringen met het levenseinde van diverse mensen.
 

REIS NAAR HET EINDE VAN EEN TIJD: STERVENSKUNST IN DE PRAKTIJK

Thanatos en Hypnos, respectievelijk de god van de dood en de god van de slaap, waren twee broers die in de onderwereld woonden in een paleis. Hypnos, of Hypnus (de Romeinen kenden hem als Somnus) verbleef aan de ingang van het paleis waar de dromen huisden. Hij wordt vaak afgebeeld met in zijn rechter hand een hoorn en in zijn linker hand een papaver.
Morpheus was de zoon van, natuurlijk, Hypnos. Hij lag in een schemerig hok op een ebbenhouten bed waaromheen papavers groeiden. Zijn broers Icelus, Phobetor en Phantasus zonden op zijn bevel droomverschijnselen in respectievelijk de gedaante van mensen, dieren en onbezielde dingen. Je begrijpt: hoe meer papavers oftewel hoe meer morfine hoe harder je gaat dromen en hoe meer het nachtmerries worden in plaats van zoete dromen. Van morfine ga je niet dood, daarvoor heb je Thanatos nodig, en het liefst sterf je een goede of zachte dood: euthanasie.
Eens stierven we als het onze tijd was.  Tegenwoordig, zo lijkt het, overlijdt iemand altijd te vroeg, of te laat. Of te snel, of te traag. Hoe sterf je op z’n best?
De dood reist ons hele leven met ons mee, en verlaat ons pas als wij sterven. Zonder de dood kunnen wij niet leven, of: hebben wij geen leven. Luister naar de koning en de dood.
We vertellen wat euthansie precies inhoudt en aan welke zorgvuldigeidscriteria moet zijn voldaan.  Ook zeggen we kort iets over het verschil tussen euthanasie en palliatieve sedatie, het verlagen van het bewustzijn  met als doel mensen niet/minder te laten lijden. We vertellen hoe het ging onze eerste euthanasie verliep, ver voor de tijd dat er een euthanasiewet was. Sytske vertelt over de geschiedenis en de ontwikkelingen van euthanasie en over het huidige debat. We leggen hoe het is voor een arts om een euthanasieverzoek te krijgen en wat het betekent euthanasie uit te voeren. Als arts heb je frequente ontmoetingen met de dood, dat heeft naast treurnis ook iets moois. Het lijkt alsof je mag oefenen, af en toe een beetje op weg bent, met het voorbereiden van je eigen pad. Maar iedere keer is het weer totaal anders. Staring zegt dat mooi in de dichtregel: “Talloos zijn de paden waarop wij dwalend grafwaarts gaan.”
Het meemaken van zo’n bewust sterfbed is een mystieke ervaring, een ervaring die uitstijgt boven alles en iedereen, boeven tijd en ruimte. Paradoxaal kun je het een onsterfelijk moment noemen.
Enschede, 19 maart 2012
Jan de Heer, huisarts, SCEN-arts en palliatief consulent
Sytske van der Meer, somatisch arts GGZ en SCEN-arts 

AFSLUITING MET DISCUSSIE

Gastheer/ discussieleider : Hein Reinders Folmer, huisarts.