|
Een jaar Johannes
Een jaar Johannes
In de Ontmoetingskerk volgen we, net als de meeste andere PKN-gemeentes in Nederland, het zgn. ‘Oecumenisch Leesrooster’. Aan de basis van dit leesrooster staat het driejarig leesrooster zoals dat in 1969 door het Tweede Vaticaans Concilie is ontwikkeld. Vandaar dat we in de Ontmoetingskerk - overigens net als onze katholieke zusters en broeders, hier ter plaatse en wereldwijd - nogal eens spreken van het A-, B- en C-jaar. Geen eigen jaar voor Johannes Het A-jaar wordt, voor wat de Nieuwtestamentische lezing betreft, grotendeels gevuld met lezingen uit het Matteüsevangelie. Het B-jaar met lezingen uit Marcus. En het C-Jaar met Lucas-lezingen. De Evangelist Johannes heeft in dit systeem dus geen eigen jaar. Maar wel klinkt Johannes élk jaar in de Kerst- en de Paastijd (die we net achter de rug hebben). Johannes mag zogezegd de ‘feestredenaar’ zijn. Door in deze periodes van het A-, B- en C-jaar slim te variëren komt alsnog een groot gedeelte van het Johannesevangelie aan de orde.
Toch blijft er op deze manier een verschil tussen de lezing van Matteüs, Marcus en Lucas enerzijds (de zgn. ‘Synoptische evangeliën', omdat deze heel parallel zijn opgebouwd kan je ze in feite naast elkaar leggen en tegelijk bekijken = syn-optisch) en het totaal anders opgebouwde Johannesevangelie anderzijds Zo, in A-, B- en C-jaar lezend krijgen we namelijk nooit de eigen opbouw van het Johannesevangelie in beeld, cq. te horen. En dat is jammer. Bijbelverhalen zijn nooit los te koop. Ze willen altijd klinken in hun verband. Het grote verband natuurlijk van de Bijbel als geheel. Maar zeker ook het kleinere verband van het afzonderlijke Bijbelboek. Elke Evangelist vertelt het verhaal van Jezus Messias op een heel eigen wijze, met heel eigen accenten. Doordat we zo fragmentarisch Johannes lezen kunnen we nauwelijks groeien in ons verstaan van deze juist zo eigenzinnige Evangelist. A four year lectionary  Binnen de Britse oecumenische beweging is, vanwege dit grote gemis, in 1990 een alternatief leesrooster ontworpen dat een vierjaarlijkse telling kent. Voor elke Evangelist een eigen jaar: a four year lectionary. Uitgangspunt is het aloude A-, B-, C-rooster. Maar daar is een D-jaar aan toegevoegd. In dat D-jaar wordt in min of meer een doorgaande lezing het Evangelie naar Johannes gelezen. Omgekeerd werden de Johannes-zondagen in de oorspronkelijke A- t/m C-jaren zo veel mogelijk opgevuld met lezingen uit het eigen evangelie van dat jaar. Dat laatste is overigens niet altijd mogelijk. Het Marcus-evangelie eindigt bijvoorbeeld bij het ‘open graf’. Dit Evangelie kent dus niet echt een ‘Paastijd’. En bijgevolg wordt de Paastijd van het (alternatieve) B-jaar toch nog volledig gevuld met Johannes-lezingen. Ook elders in de jaren A- t/m C- is soms de hulp van Johannes nodig om het kerkelijk jaar tot klinken te brengen. Een jaar Johannes De makers van het ‘Oecumenisch Leesrooster’ stellen voor om vanaf zondag Trinitatis het Johannesjaar (D-jaar) uit het four year lectionary te volgen. Een heel jaar Johannes dus. Johannes die van begin tot eind zijn eigen verhaal mag vertellen. Zondag Trinitatis, 30 mei, stappen we in bij Johannes 3, het gesprek van Jezus met Nikodemus (door de eeuwen heen de vaste lezing van zondag Trinitatis). Tijdens de zomerzondagen haken we in de Ontmoetingskerk overigens gelijk weer even af, omdat we ons eigen zomerproject (Handelingen!) gaan volgen. Maar na de zomer pakken we de Johannesdraad dan weer op. We lezen dan door tot aan de Advent, ofwel t/m Johannes 10. Tijdens de Adventszondagen maken we een kort uitstapje naar het eerste hoofdstuk van het Lucasevangelie. Maar op Kerstmorgen slaan we het Johannesevangelie dan weer open: “In het begin was het Woord...” (Joh. 1 - de traditionele lezing voor de Kerstmorgen). De beginhoofdstukken van Johannes zullen aansluitend de Kersttijd kleuren. Begin februari pakken we dan de hoofddraad bij Johannes 11 weer op. En van daar lezen we door tot halverwege de Paastijd 2022. Dan kruisen het vier- en het driejarig rooster elkaar weer, omdat immers de driejarige cyclus ook altijd Johannes leest in de Paastijd. Zodoende kunnen we naadloos overstappen, terug naar het oude A-, B-, C-systeem. - maar een unieke Johannes-ervaring rijker. De hele Bijbel anders geordend Met alleen een andere ordening van het Nieuwe Testament zijn we er echter niet. In hedendaagse roosters is weliswaar het Evangelie leidend in de gang door het jaar, maar tegelijk doen moderne roosters hun best om rondom de Evangelielezing het Oude Testament en de Apostelbrieven structureel mee te laten klinken. Achter de zondagse lezingen-combinaties door de drie jaren heen schuilen zeer weldoordachte systemen. Met de herordening van Nieuwe Testament was in het four year schema echter ook een herordening van de andere lezingen mogelijk én nodig. Het voordeel van zo’n herziening is dat ook nieuwe inzichten meegenomen kunnen worden. Zo heet het bijvoorbeeld dat in het four year lectionary meer aandacht is voor vrouwen in de Bijbel. We gaan het meemaken, want ook in de lezingen-combinaties volgen we (in grote delen van) het komend jaar het four year lectionary. | ||
| terug | ||
Taizéviering
24-09-2023
om
16:30 uur
meer details
Coventrygebed weer in De Wonne
29-09-2023
om
13:15 uur
meer details
.gif)
Hoe anders opent de Johannespassie: Herr, unser Herrscher, dessen Ruhm in allen Landen herrlich ist! Als hoorder word je van meet af een lofzang ingetrokken. In plaats van de vertwijfelde oproep om ons te bezinnen op ‘onze schuld’, klinkt in de Johannespassie reeds in de opening de boodschap van vertrouwen in Gods eigen bijzondere gang: Zeig' uns durch deine Passion, daß du, der wahre Gottessohn, zu aller Zeit, auch in der größten Niedrigkeit, verherrlicht worden bist! De menselijke ‘vernedering’ waar wij zingend van gaan vertellen is in feite een goddelijke daad van ‘verhoging’: Lieve hoorder, daar mag je op vertrouwen, de hele passie door!