Protestantse Gemeente Enschede

» Contact » Kerkblad Kerk & Stad

Avondmaalsbekers zijn 400 jaar oud Avondmaalsbekers zijn 400 jaar oud

Avondmaalbekers

Onze gemeente is nog in het bezit van twee van de eerste avondmaalsbekers uit de prille protestantse gemeente van eind 16e eeuw / begin 17e eeuw. In de bekers is de naam van de eerste ‘protestantse’ predikant gegraveerd: Pibo Ovitius, met het jaartal 1598.

In Kerk & Stad van februari 2014 staat een artikel over de achtergronden van deze bekers, met de oproep of iemand er meer over kan vertellen.

Enkele meer gedetailleerde foto's.

Voorlopig onderzoek aan de hand van de foto’s door Marco Blokhuis van het Catharijneconvent in Utrecht, heeft het volgende resultaat:

Geachte heer Holsbrink,

Beantwoording van uw vraag staat al een tijd op mijn programma, maar het antwoord was nog steeds niet afgerond. Ik heb wat onderzoek gedaan naar de voorstelling op de onderzijde van de beker maar heb wat dat betreft geen directe resultaten kunnen boeken. Vandaar de vertraging. Nu u mij er wederom om vraagt stuur ik u wat ik tot dusver weet.

Mijn indruk is dat de bekers geschonken zijn als aandenken aan de Reformatie door een ander en niet door Pibo Ovitius. Dat betekent dus in de praktijk enige tijd na 1598. De decoratie van de bekers met bandwerk en bladranken biedt weinig houvast voor een datering. Het bandwerk onder de monding met bladvoluten is een algemeen voorkomende decoratie die vanaf de 16 de tot in de 18 de eeuw voorkomt. De sobere en strakke uitvoering ervan doen mij vermoeden dat de bekers dateren uit het begin van de 17 de eeuw.

Vaak bevinden zich tussen de ranken medaillons met personificaties van Geloof, Hoop en Liefde. Boven de voetrand worden ook vaak vogels gegraveerd. Dat is bij deze bekers dus niet het geval.

Mijn eerste gedachte was dat de bekers in de loop van de eerste helft van de zeventiende eeuw door een particulier aan de kerk zijn geschonken en toen voorzien van de tekst rondom het schild. Dit dus als aandenken aan het begin van de Reformatie in Enschedé en waarschijnlijk niet vanwege de verdiensten van Ovitius als predikant. Hij stond er maar een jaar. Het schild met de mannenfiguur met snor met ‘13’ resp. ‘14 LOT’ met huismerk en klavertje drie zou dan verwijzen naar de schenker. Zilveren bekers kwamen veel voor bij particulieren en werden vaak geschonken aan de kerk omdat de kerk niet mocht achterblijven bij wat bij (rijke) mensen thuis gewoon was.

De volledige naam van Pibo Ovitius is P.O van Abbema. Dat leidt ons naar Friesland. Een tegeltableau in de kerk van Aldeboarn (Fr.), geplaatst als aandenken aan Pibo Ovitius, door zijn zoon Wietse, toont op de wapenschilden ook een klavertje drie. Dat zou kunnen betekenen dat de tekst en het schild aan de onderzijde wel uit dezelfde tijd zijn en dat er een verband kan bestaan tussen afbeelding op het schild en Ovitius v. Abbema.
Ik heb nog een vraag uitgezet naar een deskundige in Friesland en hoop daar antwoord op te krijgen. In dat geval zal ik dat aan u doorgeven.

Een goede jaarwisseling toegewenst en een gezegend Nieuwjaar.

Met vriendelijke groet,

Marco Blokhuis

Naar aanleiding van uw artikel over de avondmaalsbekers wil ik graag het volgende onder uw aandacht brengen.
De kerkenraad heeft indertijd de avondmaalsbekers in bruikleen gegeven aan de Vereniging Oudheidkamer Twente die al de jaren deze bekers en ook nu nog zorgvuldig beheerd.
Zij staan momenteel in de kluis van de Vereniging Oudheidkamer Twente bij de Tw.Welle.
Dit ter uwer informatie.
Hartelijke groet,
Jan Morsink
Collectiebeheerder

Meer plaatsen op internet:

Wikipedia
Losser
Ovittius’ Metamorphosen
Veel vrouwen
Eerherstel voor Pibe
Een godvergeten charlatan

terug

Coventrygebed (tijdelijk in de Ontmoetingskerk - vrij toegankelijk).
datum en tijdstip 09-12-2022 om 13:15 uur
meer details

Kerstviering ouderen
datum en tijdstip 14-12-2022 om 14:30 uur
meer details

Kerst zing-in met Chantons
datum en tijdstip 16-12-2022 om 19:30 uur
meer details

Kinderkerstfeest
datum en tijdstip 18-12-2022 om 10:00 uur
meer details

Ons kerkgebouw

Groene Kerk

Uw vraag
Veelgestelde vragen

Kerkblad

'Kerk en Stad' PDF
Lees hier de tabloid van K&S
Aanmelden voor Kerk&Stad per mail

Privacy
Privacyverklaring